بهائیت در ایران: فرقه‌ها، مجموعه آسیب‌هایی را در دو سطح فردی و اجتماعی، متوجه قربانی و جامعه می‌سازند که در تحقیقات جامعه‌شناسان و محققان مورد ارزیابی و احصاء قرار گرفته‌‌اند. از آن جمله «مارگارت تالر سینگر»، محقق فرقه‌های انحرافی، ‌آسیب‌های فرق را به چند دسته تقسیم می‌کند:

• آسیب‌های فردی و خانوادگی.

• آسیب‌های ناشی از به کارگیری روش‌های مجاب‌سازی روانی و کنترل ذهنی پیچیده توسط فرقه‌ها.

• آسیب‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی.(1)

وی در این رابطه می‌نویسد:

«فرقه‌ها برخی از بهترین اذهان جامعه را از آموزش و افکار مثبت، منحرف می‌کنند. بسیاری افراد به فرقه‌ها کشانده شدند؛ جایی که تمام سال‌های عمرشان را فقط برای قدرت و منافع رهبر فرقه صرف نموده‌اند. آن‌ها بهترین سال‌های زندگی‌شان را از دست داده‌اند و در صورت جدایی، ممکن است نتوانند توانایی‌ها و استعدادهای قبلی‌شان را به کار گیرند.»(2)

«به علت تعهد کاملی که از اعضا خواسته می‌شود...فرقه‌ها آسیب بسیار جدی به روش دموکراتیک زندگی ما می‌زنند. آن‌ها عمداً جلوی اهداف تحصیلی و شغلی را می‌گیرند، خانواده‌ها را از هم می‌گسلند، روابط شخصی را به درگیری می‌کشانند و پیروان را به اعطای پس‌انداز، متعلقات و سایر دارایی‌های خود وادار می‌نمایند. در بسیاری از موارد، عواقب عضویت در فرقه، خردکننده، دراز مدت و گاه غیرقابل جبران است.»(3)

سینگر تأکید می‌کند:

«کار برخی اعضای فرقه‌ها به بیمارستان روانی می‌کشد، بعضی سال‌ها بعد از یک تجربه فرقه‌ای، منزوی می‌شوند...حتی کسانی که ممکن است مشکلات حاد روانی را تجربه نکرده باشند، اغلب با مشکلات قابل‌توجهی برای تطابق با زندگی نرمال (بعد از ترک فرقه) مواجه هستند.»(4)

این محقق، طیفی از حوزه‌ها و موارد آسیب قربانیان فرق را (که به صورت موانعی برای خروج آن‌ها عمل می‌کنند) برمی‌شمارد؛ اعتقادات، صداقت و وفاداری، سرسپردگی به رهبر اتوریته، ‌فشار جمع و فقدان اطلاعات، خستگی و سردرگمی‌، ترس (از تنبیهات فرقه)، احساس گناه به سبب آلوده شدن، آسیب‌های روانی، بی‌اعتمادی و بدگمانی، فقدان اعتماد به‌نفس، ترس از خویشتن( ترسی درونی که در صورت ترک فرقه، فرد محکوم به زندگی خفت‌بار خواهدبود. این ترس، ‌ریشه در تحقیرهایی دارد که در فرقه بر فرد اعمال می‌گردد)، ضعف در روابط شخصی و اجتماعی، مقولات ادراکی-فلسفی و...،‌ از آن جمله‌اند که ریشه در آموزش‌ها و زندگی تحت تشکیلات فرقه‌ای دارد. با عنایت به موضوع نوشتار حاضر یعنی قربانیان فرق، در اینجا تمرکز بر آسیب‌های فرقه‌ها بر اعضا بوده و بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی را به فرصتی بعد موکول می‌نماییم.

با توجه به آنچه گذشت، می‌توان آسیب‌ها را به چند دسته کلی تقسیم نمود و به بررسی مصداقی آن در فرق درویشی فعال پرداخت تا درکی ملموس‌تر از این مقوله حاصل گردد.

• آسیب‌های فیزیکی؛ شامل استثمار جسمانی مریدان و آثار و پیامدهای زندگی بر اساس مبانی فکری-عملی فرقه و آسیب‌های ناشی از اعمال خشونت فرقه‌ای (اقدامات انتقام‌جویانه مانند ترور، صدمه جسمانی و...).

• آسیب‌های شخصیتی-روان‌شناسی؛ این دسته، ‌مهم‌ترین و عمیق‌ترین آسیب‌ها را شامل می‌گردد که به سبب آمیختگی با وجود قربانی، آثار و پیامدهایی طولانی‌مدت و گاه جبران‌ناپذیر در پی داشته و طیف گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. از اختلالات هویتی گرفته تا ضعف ادراکی، عدم اعتماد به نفس، فقدان قدرت اراده، احساس ترس و گناه و ... که بیشتر با مسائل روانی سروکار دارد.

• آسیب‌های اجتماعی؛ این گروه شامل آسیب‌هایی است که در ارتباط فرد با اجتماع (بیرونی) نمود بیشتری یافته و در صورت خروج فرد از فرقه،‌ معضلاتی اساسی برای وی ایجاد کرده، روند بازگشت به زندگی عادی را مختل و کند می‌سازد. آسیب به بنیان خانواده (به عنوان مهم‌‌ترین و نخستین نهاد اجتماعی)، تنهایی، ناتوانی در برقراری ارتباط (بیگانگی)، بدگمانی نسبت به جامعه، ترس از سپردن تعهد و...،‌ از آن جمله است.

• آسیب‌های فلسفی-اعتقادی؛ شامل متزلزل شدن اعتقادات فردی (از رهگذر تمایز با اعتقاد غالب)، تعارض درونی در ارتباط با باورهای گذشته و تردید در کسب باورهای تازه و جایگزین.