با فروپاشی امپراتوری تزار در اواخر جنگ جهانی اول و روی کار آمدن دولت انقلابی شوروی در آن کشور که به بهاییان به چشم زائده دولت تزاری نگاه می­کردند، این فرقه نقطه اتکای پیشین را از دست داد و بهاییان نگاهشان را متوجه دولت انگلیس کردند. انگلستان نیز که از مدتی قبل احساس کرده بود، صبح ازل نمی­تواند مانند بهاء سکان قدرت را در دست گیرد، دیدار و تحلیل مأموران زبده انگلستان به خصوص ادوارد براون از توانایی و شخصیت یحیی صبح ازل و حسین علی بهاء بی­تأثیر نبود و در نتیجه همین گزارش ها بود که انگلستان به طور کامل به بهاء معطوف شد.

البته ظن و بدگمانی انقلابی­ها نسبت به بابی ها به جا بود، ارتباطات تنگاتنگ خاندان افنان یا به عبارتی خویشاوندی مادری باب با سفارت روسیه و به خصوص حاجی میرزا محمد تقی وکیل­الدوله[1] (پسر حاج سید محمد، دایی بزرگ سید علی محمد ) و برادران و پسرانش به عنوان نمایندگان تجاری روسیه در بمبئی و یزد را نمی­توان نادیده انگاشت. در سایه همین روابط و حمایت آشکار روس­ها بود که این فرقه تا پیش از انقلاب در کشور روسیه جولان می­داد. تا جایی که ایزابلاگرینوسکایا، شاعر و نویسنده مقیم پطروگراد (پایتخت روسیه) نمایشنامه­های منظومی درباره باب و بهاء نوشت که به چاپ رسید و در تماشاخانه­های عشق آباد و پترزبورگ بر روی صحنه رفت. [2]

فضل الله صبحی از مورخین بهایی می­نویسد:

در«آموزشگاه بهایی ها، عکسی از تزار و همسر وی بر دیوار نصب بود که شورشیان کمونیست در زمان قیام بر ضد تزار آن را پایین کشیدند. نیز در نمازخانه بهاییان نوشته­ای بود که عبدالبهاء درباره پادشاه روس گفته واز خداخواسته بود که پرچمش را برافرازد و سایه­اش را برخاور باختر بگستراند....[3]

افزون براین وابستگی آشکار بهاییان به دربار تزار که عامل بدبختی مردم روسیه شمرده می­شد، سبب شد که بهایی­ها از دیدگاه دولت جدید، به جاسوسی برای انگلستان متهم شوند.

خان ملک ساسانی سفیر ایران در پایتخت عثمانی نیز پس از جنگ جهانی اول در تحلیل برخورد تند بلشویک­ها با بهایی ها، ضمن اشاره به پیوند اعضای این فرقه با سفارت انگلیس و سازمان اینتلیجنت سرویس بریتانیا در دوران قاجار می­نویسد:

« بعد از جنگ بین­الملل اول که حکومت شوروی در روسیه برقرار شد، در عشق آباد که مرکز اجتماع و عملیات بهایی ها بود، بلشویک­ها درون مشرق الاذکار، شبکه جاسوسی به نفع انگلیس ها کشف کرده و قریب یکصد نفر از وجوه بهائی های آن جا را معدوم ساختند.»[4]

اسدالله مازندرانی، از سران بهائیت نیز به جریان بگیر و ببند در سال­های بعد یعنی 1936 تا 1938 بهاییان با اتهام جاسوسی توسط روسیه اشاره کرده است.

0000

بطور قطع ، برنامه بلند مدت بهره برداری سرویس اطلاعاتی انگلیس از فرقه ضاله بهائیت در مقابله با دولت عثمانی و استقرار صهیونیستها در سرزمین اشغالی و البته بکار گیری آنان در مقابل جریان دینی با محوریت شیعه اثنا عشری و مراجع تقلید در ایران میتوانست بهترین دلیل برای پرورش و دادن امتیازات به این فرقه از سوی دولت استعمار گر انگلیس باشد .