یکی از توصیفات مبالغه‌آمیزآمده در باره احسائی توصیفی است که حاج محمد کریم خان درباره‌ی جایگاه علمی شیخ احمد احسایی می‌گوید: «آئینه‌ی سرتاپای نمای اهل عصمت و طهارت و آن‌که عنقای اوهام (سیمرغ افسانه‌ای) اگر مدی‌الدهر پرواز کند به عتبه (آستانه‌ی) قصر قدرش نرسد و همای عقول اگر تا آخر ابد بپرد به عشری از معاشر مسافت ارتفاع مقامش نبرد».[1]
عالم جلیل‌القدر علامه حسن‌زاده آملی، در تعلیقه‌ی خود بر شرح منظومه‌ی سبزواری، ذیل بحث «اصالة الوجود» آورده است: «شیخ احمد احسائی که قائل به اصالت وجود و ماهیت است و قواعد فلسفی را معتبر نمی‌داند، بدون آن‌که متوجه باشد، در گرداب ثنویت افتاده است که قائل به یزدان و اهریمن هستند و سهمی از توحید ندارند».[2] آری؛ نظردهی شیخ احمد احسایی در علومی که در آن‌ها سررشته نداشت، موجبات رسوایی وی را فراهم کرد و ادعاهای باطل او را بر همگان آشکار ساخت.

پی‌نوشت:

[1]. حاج محمد کریم خان کرمانی، هدایت الطالبین، کرمان: دوم، 1380 ق، ص 36.
[2]. احمد حاج‌قلی و برخی نویسندگان، فرقه‌های انحرافی، قم: مرکز تخصصی مهدویت، 1395 ش، ص 42، به نقل از: شرح منظومه سبزواری، ج 2، ص 65.