لذا تأسیس اولین مشرق الأذکار در مستعمرات روس‌تزار را می‌توان به عنوان یکی از اقدامات عملی این حکومت برای توسعه‌ی بهائیت برشمرد، اقدامی که عبدالحسین آیتی، در خصوص آن نوشته است: «مشرق الأذکار عبارت است از معبد بهائی، اولین مشرق الأذکار که در قرن اول بهائی، از اقدام مرکز میثاق (: عبدالبهاء) تأسیس شد، مشرق الأذکار عشق‌آباد بود. بعد از شهادت حاجی محمدرضا و محاکماتی که به عمل آمد، دولت روس بهائیان را به رسمیت شناخت و قلمراف (حاکم ترکستان)، به معاونت و مساعدت ایشان پرداخت. حتی خودش اظهار کرد که در این‌جا معبد بسازید تا در ظلّ (: سایه‌ی) اقتدار دولت روسیه رسمیت یابید».(2)
آیتی در ادامه، خدا را بر حمایت بی‌قید و شرط دولت روس از بهائیت شاهد گرفته و نوشته است: «شهدالله، روس‌ها چه در دوره‌ی تزاری و ایام استبداد و چه بعد از جمهوریت، از هر جهت بهائیان را راحت گذاشته، ابداً ممانعت در مقاصد روحانیه ایشان ننموده».(3)
اما به راستی علّت حمایت روس‌ها، برای توسعه‌ی بهائیت در مستعمرات و مناطق اشغالی آن‌ها چه بوده است؟! بدون شک پاسخ این پرسش را می‌توان در نشر آموزه‌های بی‌وطنی، عدم دخالت در سیاست و دست‌بوسی متجاوزگران توسط بهائیت برشمرد(4) آموزه‌هایی که به نام دین، مناطق استعماری را از فکر آزادی و مقابله با متجاوزگران باز می‌داشت.

البته نباید از یاد برد و یا اینکه باید به چگونگی ظهور بابیت و البته با تغییراتی بهائیت و نقش روسها در این مهم توجه کرد . چه کسی در کنار علی محمد باب قرار گرفت و به او تلقین کرد که تو همان بابی که در اعتقادات شیخ محمد احسائی آمده ، پس ادعایت را علنی کن . این فرد در این زمان جاسوس سرویس روسیه بوده اما در زمان جناب حسینعلی نوری و البته دستگیری ایشان سفیر روسیه در ایران بوده و با عنوان رسمی وزیر مختار روس در ایران با حمایت از حسینعلی نوری موجب جلوگیری از مجازات او و انتقالش به عراق میگردد . این مطالب در تاریخ بهائیت

تکرار شده است و غیر قابل انکار است . حال سوال این است این حمایت با چه هدفی انجام گرفته است . پاسخ به این سوال دو وجه دارد :

اول انکه راهبرد دولت استعماری روسیه در ایجاد و حمایت فرقه ضاله در ایران از بین بردن حساسیتهای اعتقادی در جامعه شیعی ایران بوده تا بتواند از این مسیر از منابع این سرزمین چپاول بیشتری داشته باشد .

دوم اینکه با گسترش و اجازه فعالیت به فرقه ضاله بهائیت  در مناطق عموما مسلمان سرزمینی و مناطقی که مورد تصرف دولت روسیه در آمده و اعتقادات مذهبی در آنجا از استحکام قابل توجهی برخوردار است . این اعتقادات را کمرنگ کرده و از این مسیر بتواند اهداف دولت مرکزی را براحتی در آن جوامع به اجرا در آورد .

پی‌نوشت:
1- ر.ک: احمد کسروی، بهائی‌گری، تهران: بنگاه مطبوعاتی فرخی، 1344، صص 48-46.
2- عبدالحسین آیتی، کواکب الدریه، مصر: مطبعه السعاده، 1342 ق، ج 2، صص 58-55.
3- همان.
4- جهت مطالعه‌ی بیشتر، بنگرید به مقاله‌ی: چرا بابیت و بهائیت به مذاق استعمار خوش نشست؟!

حامد محمودی مرداد 97