مبلّغان تشکیلات بهائیت در مناظرات خود، انشعابات و چنددستگی موجود در اسلام را دلیلی بر انحراف و وحدت بهائیان را برهانی بر حقانیت خود معرفی می‌کنند و در همین راستا، ذکر اسامی مذاهب اسلامی را دلیل بر صحت مغالطه‌ی خود بیان می‌کنند. لذا بر آن شدیم تا در جوابی نقضی به مبلّغان بهائی، به ذکر فرقه‌ها و انشعابات بهائیتِ پس از بهاء بپردازیم تا اگر در مبنای بهائیت، یکپارچه ماندن ملاک حقانیت دینی است، بهائیت از همین ملاک من‌درآوردی هم برخوردار نیست:
- بهائیانی که جانشینی عبدالبهاء را نپذیرفتند:
1. بهائیان موحد: بهائیانی که معتقدند پس از حسینعلی بهاء، فرزندش محمدعلی (غصن اکبر) جانشین واقعی او بود.
- بهائیانی که جانشینی عبدالبهاء را پذیرفتند اما شوقی افندی را رد کردند. این دسته از بهائیان الواح وصایای عبدالبهاء که به واسطه‌ی آن شوقی افندی، ولی امر و جانشین عبدالبهاء معرفی شده است را جعلی می‌دانند.
2. بهائیان آزاد: پیروان زیمر هِرمان که معتقدند با مرگ عبدالبهاء دوره‌ی قدرت بهائی به پایان رسیده است و باید برای ظهور موعود بهاء، هزار سال صبر کرد.
3. عصاره (جوهری) آیین بهائی: مؤسس این جریان شخصی به نام جمشید معانی است. وی اصالتاً خراسانی است و دعوت خود را در اندونزی آغاز نمود. وی مدعی بود که پس از باب و بهاء، وی سومین مظهر الهی است. رهبر فعلی آن‌ها "جان کر" می‌باشد.
4. بهائیان اصلاح طلب: این بهائیان متأثر از افکار و نظرات «روت وایت» و «میرزا احمدسهراب» می‌باشند و بهائیت حیفایی (پیروان بیت العدل) را منحرفین از تعالیم بهاء و عبدالبهاء می‌دانند. رهبر فعلی آن‌ها فردریک گلیشر» می‌باشد.
5. جامعه‌ی تاریخ جدید: پیروان «میرزا احمد سهراب» می‌باشند. میرزا احمد سهراب از فعالان بهائی در آمریکا بود بیش از هشت سال به عنوان منشی و مترجم در خاورمیانه و سفرهای اروپایی و آمریکایی عبدالبهاء در خدمت وی بود.
- بهائیانی که شوقی افندی را به عنوان ولی‌امر پذیرفتند و پس از وی، میسن ریمی را که منصوب شوقی بود پذیرفتند:
6. بهائیان تحت قیادت میثاق: آن‌ها شوقی را ولی‌امر از افنان و ریمی را که فرزند خوانده‌ی معنوی عبدالبهاء بود به عنوان ولی‌امر اول از اغصان پذیرفتند. «جوزف‌پپه» ولی‌امر دوم از اغصان و «نیل چیس» اکنون به عنوان ولی‌امر سوم از اغصان، رهبری آن‌ها را عهده‌دار می‌باشد.
7. قلب آیین بهائی: آن‌ها معتقدند طبق وصیت بهاء و عبدالبهاء باید یک ولی‌امر زنده هدایت بیت العدل را عهده‌دار شود و بیت العدل حیفا، به دلیل فقدان ولی‌امر در آن، فاقد مشروعیت می‌باشد. «شوقی، ریمی، دونالد آلفونس‌هاروی و ژاک سوقومونیان»، ولی‌امرهای اول تا سوم این دسته از بهائیان می‌باشند.
8. بهائیان اُرتدکس: این دسته از بهائیان نیز به استناد آثار بهائی، وجود ولی‌امر زنده در هر عصر را ضروری می‌دانند، با تفاوت در ولی‌امرها؛ به این صورت که «شوقی، ریمی و ژوئل بی‌مارانژلا»، ولی‌امرهای اول تا سوم این دسته از بهائیان می‌باشند.
9. جامعه‌ی تربیت بهائی: این دسته از بهائیان اگرچه با «ریمی» موافق بودند، اما وی را به عنوان نائب و نه ولی‌امر پذیرفته بودند. آن‌ها بهائیت امروز را به خاطر عقیم بودن «شوقی»، فاقد ولی‌امر می‌دانند و اعتقاد دارند که در آینده، ولی‌امری از نسل بهاء خواهد آمد. به اعتقاد آن‌ها تا آمدن ولی‌امر از نسل بهاء، جامعه‌ی بهائی باید از طریق «شورای نواب» و «نائبان» اداره گردد. رهبر آن‌ها «رکس‌کینگ» می‌باشد.
- بهائیانی که شوقی را به عنوان ولی‌امر پذیرفتند اما معتقد به تداوم ولی‌امر در بهائیت نیستند:
10. پیروان پیران خمسه: این بهائیان معتقدند بنابر آثار بهائی در عصر بهاء، باید 24 ولی‌امر وجود داشته باشد که از این تعداد 19 نفر آن‌ها باب و حروف حیّ می‌باشند و نام پنج نفر دیگر از آن‌ها معلوم نیست و چون شوقی جانشینی برای خود مشخص ننمود، بهائیان باید منتظر آمدن آن‌ها باشند. بنابراین این دسته از بهائیان، اعتقادی به ولی‌امر فعلی ندارند.
11. پیروان بیت العدل (بهائیان حیفایی): این دسته از بهائیان، اکثریت بهائیان را تشکیل می‌دهند. آن‌ها پس از شوقی افندی (بر خلاف وصیت او و عبدالبهاء) اعتقادی به ضرورت ولی‌امر در رأس بهائیت ندارند و مرجع تشکیلات اداری، تصمیم‌گیری و صدور احکام آن‌ها، بیت العدل می‌باشد که در حیفا واقع شده است.
علاوه بر دسته‌ها و انشعاباتی که ذکر شد، انشعابات دیگری نیز در بهائیت پدید آمده است. مانند "دهشی‌ها" که پیروان دکتر دهش سلیم موسی الاوشی می‌باشند. وی لبنان مدعی آن شد که رجعت علی‌محمد باب می‌باشد. پیروان وی معجزات بسیاری برای وی نوشته‌اند. وی حتی به تقلید از باب و بهاء کتابی نوشت و مدعی آن شد که آن را از طریق وحی دریافت کرده است(1)
آری؛ این انشعابات همه در فرقه‌ای صورت گرفته که داعیه‌ی ایجاد عالم انسانی واحد دارد (2) و به انشعابات رُخ داده در ادیان الهی خُرده می‌گیرد؛ اما حتی نتوانست در بین پیروان انگشت‌شمارش وحدت ایجاد کند!

پی‌نوشت:
1-  ر.ک: حامد نیازی، گذرگاه تاریکی (نقد و بررسی اسنادی و تصویری بهائیت)، اصفهان، 1393 ش، ص 273.
2- ر.ک: عباس افندی، مکاتیب، مصر: به همّت فرج‌الله زکی الکردی، چاپ اول، 1921 م، ج 3، ص 67.